اسلام دینی است با مجموعه ای از بایدها و نبایدها، بایستها و نابایستها، شایستها و ناشایستها که همه آنچه بشر برای تعالی خویش بدان نیازمند است، در اختیارش می نهد
این نوع جهان بینی برخاسته از متن آموزه های قرآنی و سیره نبوی و اولیای الهی، چگونگی زیستن و انتخاب راه و روش زندگی صحیح را به بشر می آموزاند
از سویی نوع نگرش به جهان و حیات پیرامون انسانی، کیفیت بهره برداری از مواهب الهی و چگونگی تعامل با سایر فرهنگ ها و تمدنها را به وجود می آورد که با همه نظایرش متفاوت است
در واقع همین شکل تلفیقی، بر غنای آن می افزاید و مخاطبان بسیاری را به خود می خواند
آنچه تمدن اسلامی را از سایر تمدن ها جدا می کند، همین اختلاف معنایی و محتوایی آن با سایر تمدن هاست
شکل متفاوت تکوین و نوع خیزش این تمدن به همراه بالندگی و اوج و فراز آن از جاذبه های تحقیقاتی، موضوع فرهنگ و تمدن اسلامی است
علاوه بر این، قوانین حاکم بر آن، ارزشهای اسلامی و ملاک های برتری در فرهنگ اسلامی، موجبات تمایز فرهنگ و تمدن اسلامی را با سایر تمدن ها به وجود آورده است