مبانی نظری و پیشینه تحقیق نخبگان و فرار مغز ها

دسته بندي : گوناگون » مبانی نظری
مبانی نظری و پیشینه تحقیق نخبگان و فرار مغز ها
جزئیات و دریافت


طرح مسأله
موضوع نخبگان و جذب و بهره‎برداري از سرمايه انساني آنان موضوعي پيچيده و چند وجهي است. اين موضوع به دلايل زير ابعاد مهمي پيدا كرده كه آن را به يك موضوع علمي پژوهشي تبديل نموده است:
 مبحث جذب نخبگان و كم و كيف بهره‎مندي از خدمات آنان تحت تأثير حجم فراواني از مؤلفه‎هاي درهم تنيدة فرهنگي، اجتماعي، سياسي و اقتصادي است.
 اين موضوع مستقيماً با خود نخبگان و تصميمات فردي آنان گره مي‎خورد. از آنجا كه نخبگان كنشگراني آگاه و هوشمندند، موضوعات مربوط به رفتار و كنش آنان موضوعاتي پيچيده است.
 جذب يا عدم جذب نخبگان در نظام اجتماعي داراي اثرات و پيآمدهاي مهمي است. اين اثرات و پيآمدها هم نظام علم و فنّاوري را تحت تأثير قرار مي‎دهد و هم كل ساختار نظام اجتماعي را متأثر مي‎كند.
 براي كشورهاي در حال توسعه‎اي چون ايران، كه در مرحلة رشد و خيز اقتصادي قرار دارند نياز به توسعه منابع انساني نخبه و بكارگيري متخصصان علمي و فني نياز حياتي و مضاعف است.
 طبق آمارهاي منتشر شده در ايالات متحده آمريكا دربارة گستردگي مهاجرت نخبگان به كشورهاي عضو OECD ايران، كره جنوبي و فيليپين وضعيتي قابل تأمل دارند. براساس اين گزارش، جمعيتي از ايرانيان كه داراي تحصيلات دانشگاهي بوده و در كشورهاي عضو OECD مقيم هستند، 25 درصد كل افراد داراي تحصيلات عالي هستند كه در داخل ايران زندگي مي‎كنند. به نظر برخي پژوهشگران، شمار متخصصان ايراني كه در كشورهاي خارجي مقيم بوده و در مراكز علمي و پژوهشي آنها مشغول كار هستند (حداقل در برخي رشته‎ها) به دو برابر متخصصان (همان رشته) در داخل كشور مي‎رسد. براي نمونه در رشتة فيزيك، حدود 400 فيزيكدان ايراني در خارج از كشور به سر مي‎برند كه اين رقم دو برابر فيزيكدانان داخل ايران است. (منصوري، 1371)
 در مرحله تكامل سازمانهاي توليدي و خدماتي و اجتماعي، نقش نخبگان كه به عنوان مغزافزار در اين نظام‎ها عمل مي‎كنند نقشي حساس و شكل‎دهنده است.
 در كشور ما هنوز نظام مدون و مطالعه شده و رسمي براي توسعه بكارگيري نخبگان اعم از نخبگان بالقوه (استعدادهاي درخشان) و نخبگان بالفعل، بويژه نخبگان علمي و فني در دست نيست. بديهي است در اين نظام مي‎بايست، اهداف و وظايف نهادهاي متولي و حامي و پشتيبان به تفكيك و روشني مدون شده باشد و در آن انواع حمايتهاي معنوي و منزلتي، قانوني و مالي به صورت نظام يافته پيش‎بيني شده باشد. هم اكنون حدود 36 نظام و سازوكار مرتبط با نخبگان در كشور وجود دارد كه بعضاً به موازي كاري و فعاليتهاي پراكنده مشغولند.
 آنچه كه آمارهاي بين‎المللي نشان مي‎دهد موج مهاجرت نخبگان ايراني به كشورهاي اروپايي، ايالات متحده آمريكا و اخيراً كشورهاي حاشيه خليج فارس هنوز مهار نشده است. مشكل مهم‎تر اين است كه سامانه مشخص آماري – اطلاعاتي، تصميم سازي و تصميم‎گيري در زمينه حفظ و جذب نيروي انساني نخبه موجود نيست.
موارد ياده شده در بالا ضرورت انجام يك مطالعه جامع‎نگر كه بتواند راهكارهاي فراگيري را ارائه نمايد احساس مي‎شود. اين مطالعه مي‎تواند لزوماً مطالعه موازي ديگري نبوده بلكه با تلفيق مطالعات و تجارب انجام شده، نكات مهم و اساسي و ايده‎هاي كاربردي را استخراج و در قالب مجموعه‎اي هماهنگ ارائه نمايد.


1. مفهوم شناسي نخبگان
نظريه‎هاي نخبگان چارچوبي براي توصيف و تحليل پيدايي و برآمدن نخبگان و نيز جايگاه و نقش آنها در جامعه به دست مي‎دهد. همان طور كه نظريه طبقات اجتماعي ، همين كار را درباره‎ي «طبقات» انجام مي‎دهد و اتفاقاً اين دو نظريه، باهم ديگر ارتباط نزديكي دارند و براي همين، در پاره‎اي مطالعات، دركنار هم مورد بحث قرار مي‎گيرند ( Arsalan, 2003b).
قبل از مروري بر نظريه‎هاي نخبگان، لازم به ذكر است كه نظريه‎هاي نخبگان، لزوماً به معناي «نخبه‎گرايي » نيست، زيرا حداقل براساس تلقي مدرن از علم (درمقايسه با فلسفه‎ي علم پسامدرن) بناي كار علم بر توصيف بي‎طرفانه است بنابراين در اين نظريه نيز فرض بر اين است كه مفهوم نخبه، «مفهومي خنثي » تلقي مي‎شود و بارمعنايي ايدئولوژيك به آن داده نمي‎شود. حتي نظريه‎ي نخبگان، لزوماً نخبه‎ها را سرشير جامعه نمي‎داند (Arsalan, 2003 a). تنها برخي از رويكردهاي موجود در مجموعه نظريات نخبگان، به طور مشخص، متمايل به نخبه‎گرايي هستند كه در سطور بعدي به عنوان مروري بر پيشينه‎ي آرا و نظريات به آنها اشاره خواهد شد.
چهار رويكرد عمده در مجموعه نظريات نخبگان از هم متمايز مي‎شوند كه عبارتند از:
1- نظريه‎ي كثرت‎گرايانه‎ي نخبگان
2- نظريه نخبه‎گرايي
3- نظريه دمكراتيك نخبگان
4- ديدگاه مردم – نخبگان
ابتدا مفهوم نخبه و تعاريف مختلفي كه از آن به عمل آمده است مورد بحث قرار مي‎گيرد و سپس هر يك از 4 رويكرد نظري فوق به اجمال ذكر مي‎شود. مفهوم نخبگان (Elite)مفهوم خاصي در مقابل مفهوم عامّ ٍتوده / عموم (mass/pablic) است.بدين ترتيب ملاحظه مي‎شود كه نخبگان درتقابل معنايي با گروه ديگر يعني نانخبگان (Non-elite) قرار ندارد بلكه زير مجموعه‎اي از مفهوم عموم مردم است.
نخبگان در عام‎ترين كار بست معنايي خود به «تعدادي چند » در ميان «تعدادي بسيار » اطلاق مي‎شود كه مهمترين ويژگي‎آنان دسترسي‎درسطح برتربه منابع است(Word iQ , 2004)
منابع ياد شده در اين تعريف عام از نخبگان،‌ متنوع است و نوع‎شناسي‎هاي متعددي از آن به عمل آمده كه از جمله مي‎توان به سنخ‎شناسي زير اشاره كرد (Etzioni-Halevy, 1997) :
1- منابع فيزيكي مانند وسايل توليد و …
2- منابع اقتصادي مثل سرمايه
3- منابع نمادين همچون دانش، ايده، اطلاعات، هنر و …
4- منابع روان‎شناختي – شخصي مانند استعداد، فره‎مندي ، انگيزش، انرژي، مهارت، ورزيدگي
5- منابع سازماني و اداري و منابع مربوط به ساختار قدرت و تصميم‎گيري
دسته بندی: گوناگون » مبانی نظری

تعداد مشاهده: 10150 مشاهده

فرمت فایل دانلودی:.doc

فرمت فایل اصلی: word - قابل ویرایش - دارای منبع

تعداد صفحات: 51

حجم فایل:203 کیلوبایت

 قیمت: 25,000 تومان
پس از پرداخت، لینک دانلود فایل برای شما نشان داده می شود.   پرداخت و دریافت فایل پشتیبانی 24 ساعته : 09909994252
برچسب ها: مبانی نظری و پیشینه تحقیق نخبگان و فرار مغز ها پیشینه تحقیق نخبگان و فرار مغز ها